De verkiezingen komen eraan, zowel landelijk als bij gemeenten. “We hebben niet alleen nieuwe gezichten nodig, maar een nieuwe politieke cultuur. Een politiek van compassie in plaats van competitie. Van gezamenlijk leiderschap in plaats van solohelden. Van eerlijkheid boven effectbejag”, stelt Sanneke Nulkes
Overal in het land zoeken politieke partijen naar tienduizend nieuwe mensen voor de verkiezingen van de Tweede Kamer en de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026. De ledenaantallen krimpen, vertrouwde gezichten haken af en het wordt steeds lastiger om de lijsten gevuld te krijgen. Niet omdat er geen mensen zijn, maar omdat het systeem hen niet uitnodigt. Vrouwen, jongeren, praktisch opgeleiden of mensen met een migratieachtergrond voelen zich zelden aangesproken – laat staan verwelkomd.
In mijn gesprekken met (lokale) partijen zie ik waar het wringt. Veel lokale afdelingen worden gerund door goedbedoelende vrijwilligers die simpelweg niet weten hoe je talent vindt, hoe je mensen behoudt of hoe je iets nieuws toelaat. Vaak hoor ik: “We hebben moeite de lijst te vullen.” Maar niemand stelt de vraag: waarom zou iemand überhaupt mee willen doen aan een verouderd, masculien politiek systeem waarin je vooral moet schikken, schreeuwen en overleven?
Vertrouwen begint bij binnenuit
De politiek is verworden tot een wedstrijd in zelfbehoud. Wie het hardst roept, krijgt de meeste aandacht. De vergadercultuur is ingericht op mensen zonder zorgtaken. Velen haken af omdat ze zich simpelweg niet herkennen in de cultuur, stijl of structuur. En wie zich wél aandient, past zich aan. Vrouwen die de stijl van mannen kopiëren, in plaats van ruimte te krijgen voor een ander type leiderschap. Neem Dilan Yeşilgöz, politiek leider van de VVD, die steeds meer lijkt op PVV’er Geert Wilders. Hard op veiligheid, weinig visie, vooral bezig met profilering. Maar als je alleen bezig bent met kiezers níet verliezen, kun je nooit echt iets winnen.
Geen stoelendans maar systeemfout
We hebben te maken met meer dan een representatieprobleem. Dit is een systeemfout. De politiek is gebouwd op concurrentie, controle en een ouderwetse opvatting van macht. We proberen diversiteit toe te voegen aan een systeem dat diversiteit niet verdraagt. Vrouwen worden gevraagd voor de kieslijst zonder relatie of context – alsof je iemand ten huwelijk vraagt op de eerste date.
Daarom pleit ik niet voor een campagne, maar voor een herontwerp van de politiek. Geen kortetermijnoplossing, maar fundamentele hervorming. Geen fulltime identiteit, maar gedeelde verantwoordelijkheid. Geen vergaderingen tot laat, maar overlegmomenten die aansluiten op het leven van mensen met een gezin, een baan of een zorgtaak.
Van hoofd naar hart
Wat als we leiders vragen 20 centimeter te zakken – van hoofd naar hart? Politiek is geen show voor sociale media of debatwedstrijden. Politiek is emotie, luisteren, reflectie. Maar dat wordt nog te vaak als zwakte gezien. Tijd voor een cultuur waarin empathie, dialoog en vertrouwen centraal staan. Waar leiders kunnen zeggen: ik weet het niet zeker, maar ik wil het samen onderzoeken.
Niet nóg een pleister
Initiatieven als Stem op een Vrouw zijn belangrijk, maar zolang het systeem niet verandert, schuiven we mensen alleen maar een mal in die hen niet past. Wie instapt, moet zich aanpassen — en dat ontmoedigt juist nieuwkomers. Als we blijven werven op basis van risicomijding, herkenbaarheid en beschikbaarheid, blijven we krijgen wat we al hadden.
Democratie die werkt voor iedereen
De politiek heeft mij persoonlijk veel gebracht. Als Statenlid sprak ik met inwoners die het vertrouwen kwijt waren, en werd ikzelf verrijkt door hun verhalen. Dat gebeurde niet door debat of profilering, maar door verbinding. Ik weet dat het anders kan.
We hebben niet alleen nieuwe gezichten nodig, maar een nieuwe politieke cultuur. Een politiek van compassie in plaats van competitie. Van gezamenlijk leiderschap in plaats van solohelden. Van eerlijkheid boven effectbejag.
We hebben geen nieuwe gezichten nodig in een oud systeem.
We hebben een nieuwe politiek nodig, die past bij de mensen van nu.
Sanneke Nulkes
PS: vrijdag 18 juli geef ik een gratis online Masterclass ‘Een vernieuwende en goed gevulde kandidatenlijst’. Je leert hoe je meer nieuwe mensen op je kandidatenlijst krijgt en hoe je zelf kunt bijdragen aan de nieuwe politieke cultuur.
aanmelden kan hier
